Երեկ՝ մայիսի 11-ին, ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության Հայաստանի գրասենյակը (US AID) իր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակում էր արել, որտեղ «արձանագրում էր» Հայաստանի աննախադեպ հաջողությունը ժողովրդավարության կայացման հարցում՝ այն ներկայացնելով 2018թ. ապրիլմայիսյան իրադարձությունների թվագրության լուսանկարով:
Հրապարակման մեջ նշված է. «Հայաստանն ամենաբարձր ցուցանիշն է գրանցել Freedom House-ի անցումային ժողովրդավարության երկրների ցանկում։ Ըստ զեկույցի՝ Հայաստանը տպավորիչ առաջխաղացում է արձանագրել ընտրական գործընթացներում և կոռուպցիայի վերահսկման գործում:
ԱՄՆ ՄԶԳ-ն շարունակում է աջակցել կառավարությանը, քաղաքացիական հասարակությանը և քաղաքացիներին՝ մշակելու և իրականացնելու դեմոկրատական բարեփոխումներ։
ԱՄՆ ՄԶԳ-ն աջակցել է Հայաստանին՝ ունենալու ազատ և արդար խորհրդարանական ընտրություններ և շարունակում է նպաստել ընտրական ինստիտուտների ամրապնդմանը, աջակցել ընտրական օրենսգրքի բարեփոխմանը:
Ունենալով մեր հայ գործընկերների՝ կոռուպցիան արմատախիլ անելու հանձնառաությունը՝ նպաստում ենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի զարգացմանը։
Մենք աջակցում ենք քաղաքացիական հասարակության ու լրատվամիջոցների մեծ շրջանակի՝ տեղեկացնելու, ներգրավելու և քաղաքացիներին զինելու անհրաժեշտ գիտելիքներով՝ դառնալու երկրի ժողովրդավարական ապագայի ակտիվ մասնակիցներ»:
Սույն գրառմամբ կիսվել է նաև Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատունը՝ նշելով, որ «պատրաստ ենք աջակցել այն բարեփոխումներին, որոնք անհրաժեշտ են Հայաստանը ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության ճանապարհով առաջ տանելու համար»:
Այս հրապարակումները առնվազն զարմանալի են, քանի որ այս տարի հրապարակված զեկույցում Freedom House միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը Հայաստանին համարել է այն միակ պետությունը, որտեղ գործում է «կիսակոնսոլիդացված ավտորիտար ռեժիմ» (“Semi-Consolidated Authoritarian Regime”)
Մի քանի կետով անդրադառնանք հրապարակման մանիպուլյացիոն բովանդակությանը.
Հայաստանում ամերիկյան ներկայացուցչությունները նշում են, որ «Հայաստանն ամենաբարձր ցուցանիշն է գրանցել Freedom House-ի անցումային ժողովրդավարության երկրների ցանկում։ Ըստ զեկույցի՝ Հայաստանը տպավորիչ առաջխաղացում է արձանագրել ընտրական գործընթացներում և կոռուպցիայի վերահսկման գործում»:
Զեկույցի՝ Հայաստանին վերաբերող բաժնում ժողովրդավարության ցուցանիշը 33 է՝ 100 (ամենաբարձր) միավորից: Սա էլ այն դեպքում, երբ տվյալ ցուցանիշը ընդամենը մեկ միավորով է աճ գրանցել՝ ի համեմատություն նախորդ տարվա, որի դեպքում ցուցանիշը եղել է 32 միավոր:
Ինչպես նշեցինք վերևում, Հայաստանը գնահատվել է որպես «կիսակոնսոլիդացված ավտորիտար ռեժիմ ունեցող պետություն»:
Քարտեզում նման պետություն միայն մեկն է, և այդ մեկ պետությունը Հայաստանն է:
Կառույցների ներկայացրած «անցումային ժողովրդավարությանը» քարտեզում համապատասխանում են մուգ դեղին գույնով նշված պետությունները՝ թվով 10 պետություն: Իսկ Հայաստանը դասվում է կիսակոնսոլիդացված ավտորիտար պետությունների շարքում:
Հրապարակման հաջորդ հատվածը. «Ըստ զեկույցի՝ Հայաստանը տպավորիչ առաջխաղացում է արձանագրել ընտրական գործընթացներում և կոռուպցիայի վերահսկման գործում»:
Այստեղ դարձյալ գործ ունենք ցուցանիշների և միավորների համեմատության հետ:
Համաձայն Freedom House-ի զեկույցի՝ այս տարվա համար ցուցանիշի փոփոխության համար հիմք են ծառայել ընտրական գործընթացներում փոփոխությունները՝ 3.00-ից 3.25-ի՝ 7 միավորանոց սանդղակով , և կոռուպցիայով պայմանավորված բազմաթիվ քրեական գործերի առկայությունը՝ 2.75-ից 3.00-ի չնչին բարձրացումներով:
Կարծում ենք, որ 0.25 միավորով ցուցանիշների բարձրացումը այդքան էլ չի համապատասխանում ԱՄՆ հայաստանյան ներկայացուցչությունների արձանագրած «տպավորիչ առաջխաղացման» գնահատականներին:
Հարկ է նշել, որ ժողովրդավարության առաջամարտիկ հանդիսացող Միացյալ Նահանգների հայաստանյան ներկայացուցչությունները կողմնակալ կերպով «մոռացել են» հիշատակել այն, որ Հայաստանը շարունակում է մնալ կիսակոնսոլիդացված ավտորիտար ռեժիմ ունեցող պետություն, որ այն նաև շարունակում է մնալ «կիսով չափ ազատ» պետությունների շարքում, իսկ «անցումային պետություն» տերմինը դեռ չի նշանակում, որ խոսքը «անցումային ժողովրդավարության» մասին է, այն էլ այն դեպքում, երբ Հայաստանը շարունակում է դասվել «կիսակոնսոլիդացված ավտորիտար պետությունների» շարքում:
Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունները նաև արձանագրվել են հենց զեկույցում, ինչը չնկատելը չափազանց բարդ է, այնինչ պետք է հաշվի առնել զեկույցի առավել խնդրահարույց հատվածները համապատասխան հետևություններ անելու համար:
Կարծում ենք, որ նման հրապարակման համար հիմք է ծառայել զեկույցում տեղ գտած այն հատվածը, որտեղ զեկույցի հեղինակները նշում են, որ «Հայաստանում և Ուկրաինայում խոշոր տրանսֆորմացիաներ են ընթացել, որոնք պայմանավորված են լավ կառավարման համար հասարակության պահանջով, ինչը նախկինում վաստակել է անցումային երկրներում երբևէ արձանագրված ամենամեծ երկամյա բարելավումը: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին այժմ բախվում են սպասումների, վստահության պահպանման և կոռումպացված համակարգերը վերականգնելու դժվար մարտահրավերին՝ առանց խախտելու ժողովրդավարական նորմերը»:
Նույնիսկ եթե հաշվի առնենք վերջին 5 տարիների ընթացքում միջազգային կազմակերպության կողմից Հայաստանին տրվող ժողովրդավարության միավորի տատանումները, կնկատենք, որ 2015 թվականից ի վեր Հայաստանի ցուցանիշը բարձրացել է ընդամենը 0.36 միավորով՝ 2.64 (2015) – 3.00 (2020):
Ի դեպ, վերջին բարելավումը տեղի է ունեցել ընդամենը 0.07 միավորով, այն դեպքում, երբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը իր հերթին, Հայաստանում ԱՄՆ ներկայացուցչությունները իրենց հերթին թմբկահարում են Հայաստանում ժողովրդավարության «աննախադեպ» առաջընթացը:
Հետաքրքիր է, որ այս տարվա զեկույցը իշխանական և մերձիշխանական շրջանակներում այդքան էլ մեծ տարածում չգտավ և «սենսացիոն» չորակվեց՝ ի տարբերություն նախորդ տարվա հրապարակումների, և այս առումով էլ հետաքրքիր է դեռևս մայիսի 6-ին հրապարակված զեկույցին մեկշաբաթյա ընդմիջումով «ցնծագին» անդրադարձը:
Պետք է փաստել ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատունը, ԱՄՆ ՄԶԳ հայաստանյան ներկայացուցչությունը բացահայտ մանիպուլյացիոն և պրոպագանդիսատական հրապարակումներ են տարածել՝ անտեսելով Հայաստանում ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների առկա մեծ խնդիրները, որոնք առավելապես և հանգամանալից ներկայացված են Freedom House-ի զեկույցում:
Հեղինակ՝ Մելինե Հայրապետյան
Աղբյուր՝ AntiFake.am